Современная электронная библиотека ModernLib.Net

Готская Испания

ModernLib.Net / История / Корсунский А. / Готская Испания - Чтение (стр. 23)
Автор: Корсунский А.
Жанр: История

 

 


      272 М. Torres. El origen del sistema de "iglesias propias". AHDE, t. V, 1928, pp. 121-151; P. Ramon Bidagor. La "iglesia propia" en Espana. Analecta Gregoriana. Romae, v. IV, 1933, pp. 24-32.
      273 P. David. Etudes historiques sur la Galice et le Portugal du VI-e au XII-e siecle. Paris, 1947, pp. 8-9; P. Ramon Bidagor. Op. cit, pp. 66-68.
      274 Conc. Bracar. II, can. 6.
      275 Conc Ilerd., can. 3: Si autem ех laicis quisquam a se factam basilicam consecran desiderat, nequaquam sub monasterii specie, ubi congregatio non colligitur vel regula ab episcopo non constituitur, ea а dioecesana lege audeat segregare. Fruct. Regula c. 2: Ut presbyteri saeculares non praeseumant absque episcopo, qui per regulam vivit aut consilio sanctorum Patrum, per villas monasteria construere...
      276 Conc. Tolet. III, can. 19: Multi contra canonum constituta sic ecclesias quas aedificaverint postulant consecrari, ut dotem ei ecclesiae contulerint censeant ad episcopi ordinationem non pertinere, quod factum et in praeteritum displicet et in futuro prohibetur; sed omnia secundum constitutionem antiquorum ab episcopi ordinationem et potestatem pertineant...; Conc. Tolet. IV, can. 33: Noverint autem conditores basilicarum in rebus quas eisdem ecclesiis conferunt nullam potestatem habere, sed iuxta canonum constituta sicut ecclesiam ita et dotem eius ad ordinationem episcopi pertinere.
      277 Conc. Tolet. IV, can. 33: Avaritia radix cunctorum malorum cuius sitis etiam sacerdotum mentes obtinet; multi enim fidelium in amore Christi et martyrum in parrichiis episcoporum basilicas construunt, oblationes conscribunt, sacerdotes haec auferunt atque in usus suos convertunt...; Cp. LVis., IV, 5, 6 W; Conc. Tolet. IX, can. 1; X, can. 3.
      278 Conc. Tolet. IV, can. 33; Conc. Tolet. IX, can. 1: Item de rebus ecclesiae nihil episcopi auferant, et qualiter proximi fundatoris ecclesiarum sollicitudinem gerant.
      279 Conc. Bracar. I, can. 7.
      280 Conc. Bracar. II, can. 2.
      281 Conc. Tolet. VIII, can. 4.
      282 Conc. Tarracon., can. 8.
      283 Conc. Tolet. III, can. 20.
      284 Form. Wis., No. 8. См. примеч. К. Цеймера: MGH, Legum sectio, t. V, р. 479.
      285 Conc.. Tolet. IV, can. 33: ...tam de oblationibus quam de tributis ac frugibus tertiam consequantur.
      286 Conc. Tolet. VII, can. 4.
      287 Conc. Tolet. IX, can. 6: Ut episcopus tertiam ecclesiasticarum rerum sibi debitam cui elegerit conferat. О том, что епископы претендовали в VII в. на какие-то поборы с приходских и частных церквей, свидетельствует и житие Фруктуоза. Он считает нежелание магнатов и священников отказываться от десятин и других доходов (очевидно, в пользу епископов) причиной превращения частных церквей в монастыри. Fruct. Regula. с. 2: ...dum formidant suas perdere decimas, aut caetera lucra relinquere, conatur quasi monasteria aedificare.
      288 Conc. Emerit, can. 11.
      289 Conc. Tolet. XI, can. 5: De compescendis excessibus sacerdotum.
      290 Conc. Emerit, can. 16.
      291 Conc. Tolet. XVI, can. 5: ...instituit, ut tertias quas antiqui canones de parrochiis suis habendas episcopis censuerunt, si eas exigendas crediderint, ab ipsis episcopis dirutae ecclesiae reparentur.
      292 Conc. Bracar. II, can. 6.
      293 Conc. Tolet. IX, can. 2.
      294 Р. Бидагор цитирует некоторые надписи на испанских церквах VII в., в которых употреблены выражения - "hereditas nostra", "proprio iure dicavi". R. Вidagоr. Op. cit., pp. 75-76.
      295 Ibid., р. 125.
      296 LVis., V, 1, 4.
      297 Conc. Tolet. VI, can. 5; LVis., IV, 5, 6 W; Vаler. Vita S. Fruct. c. 2.
      298 Conc. Emerit., can. 17: ...quod si laicus, quamvis ingenuus in domo ecclesiae tamen nutritus et ab ecclesiae rebus dignitatis gratia praeditus, iuxta quod dignitas eius exegerit, pro tali excessu excommunicationis sententia feriendus erit... si maior fuerit qui dignitate polleat sex mensibus ab episcopo suo excommunicatus maneat...
      299 Conc. Caesaraug. III, can. 3: Ut monasteria diversoria secularium non fiant... quosdam abbates... dum quasi patrono affectu aditum secularibus in monasteriis adtribuunt, diversas insolentias monachis ibidem Deo deservientibus ingerunt, dum et eorum operationem, quo se divinae pietati placituros alacri curiositate exhibent, deprehendunt...
      300 Fruct. Regula monastica, c. 2: Solent enim nonnuli ob metum gehennae in suis sibi domibus monasteria componere, et cum uxoribus, filiis, et servis atque vicinis, cum sacramenti conditione in unum se copulare, et in suis sibi, ut diximus villis et nomine martyrum ecclesias consecrare, et eas falso nomine monasteria nuncupare.
      301 Conc. Tolet. X can. 3.
      302 Conc. Hisp. II, can. 9; Conc. Tolet. IV, can. 48.
      ГЛАВА VII
      1 Salv. De gubern. Dei, V, 5, 23: Et hinc est, quod etiam hi, qui ad barbaros non confugiunt, barbari tamen esse coguntur scilicet ut est pars magna Hispanorum, et non minima Gallorum, omnes denique, quos per universum Romanum orbem fecit Romana iniquitas iam non esse Romanos. Перед этим Сальвиан рассказывал о бегстве людей, угнетенных налогами, к варварам или багаудам (Ibid., V, 5, 22).
      2 Hydat. Chron., 125 (а. 441).
      3 Ibid., 128 (а. 443).
      4 Нуdat. Chron., 141 (а. 449): Basilius ob testimonium egregii ausus sui congregatis in ecclesia Tyriassone foederatos occidit ubi et Leo eiusdem ecclesiae episcopus ab isdem, qui cum Basilio aderant, in eo loco obiit vulneratus. В следующей главе Идасий отмечает, что свевский король Реккиарий, возвращавшийся из Галлии от своего тестя, вестготского короля Теодориха, вместе с Базилием разграбил область Цезаравгусты, захватил Илерду и увел оттуда много пленных (ibid., 142). 141-я глава хроники Идасия по-разному истолковывается исследователями. Одни полагают, что Базилий - это командир римского военного отряда, разгромивший багаудов в Тирриассоне. См. W. Reinhаrt. Historia general del reino hispanico de los suevos. Madrid, 1952, р. 45; L. de Vаldeavellanо. Op. cit., t. I. Madrid, 1955, р. 260; "Historia de Espana", dir. por R. Menendez Pidal, t. III. Madrid, l963, p. 32. Другие, напротив, считают Базилия вождем багаудов, который разгромил отряд федератов. См. О. Seeck. PRE, t. III, S. 48; E. A. Thоmpsоn. Peasant revolts in Late Roman Gaul and Spain. "Past and Present", 1952, No. 2, р. 16; A. Szadeckу-Наrdess. Zur Interpretation zweier Hydatius-Stellen. "Heliko", 1961, No. 1, SS. 148-152; S. Mazzarinо. Si puo parlare di revoluzione sociale alla fine del mondo antico. "II passagio dall'antichita al medioevo in occidente". Spoleto, 1962, р. 422. В таком случае 142-я глава хроники Идасия свидетельствует о каких-то кратковременных совместных действиях свевов и багаудов в Тарраконе. Но неясным остается, кто такие foederati, о которых идет речь в предыдущей главе. Можно было бы предположить, что хронист имеет в виду какой-то отряд готских федератов. Однако Идасий, неоднократно упоминая содействие готских войск имперским властям в Испании, никогда не называет эти войска федератами. Подобно другим западноримским хронистам, он вообще не употребляет это выражение как технический термин. Вызывает недоумение также то обстоятельство, что Идасий, враждебно относящийся к багаудам, отмечает "редкую отвагу" их предводителя. В целом толкование 141-й главы хроники остается, таким образом, спорным.
      5 Hydat. Chron., 158 (а. 454): Per Fredericum regis fratrem Bacaudae Terraconenses caeduntur ex auctoritate Romana.
      6 Ibid., 179 (а. 456): In conventus parte Bracarensis latrocinantum depraedatio perpetratur. См. Е. А. Тhоmpsоn. Op. cit, p. 16.
      7 Hydat. Chron., 174 (а. 456).
      8 Hydat.Chron., 178.
      9 Ibid., 179.
      10 В начале V в. испано-римские магнаты успешно отражали в течение трех лет попытки вандалов, аланов и свевов прорваться в Испанию (см. Oros. Hist. VII, 40, 5). В 464 г. знать Тарракона оказала вооруженное сопротивление войскам вестготского короля Эйриха (см. Isid. Hist. Goth., 34 (а. 473).
      11 О. Нirsсhfeld. Der Grundbesitz der romischen Kaiser. Beitrage zur alten Geschichte, Bd. II, 1902, S. 308; A. Ballesteros у Beretta. Op. cit., p. 912; Е. М. Штаерман. Кризис рабовладельческого строя в западных провинциях Римской империи. М., 1957, стр. 161.
      12 Весьма любопытно рассуждение Сальвиана, где он сопоставляет королевства, образованные на римской территории варварами, и районы, в которых господствовали багауды. Sаlv. De gubern. Dei V, 5, 22: Itaque passim vel ad Gothos vel ad Bacaudas vel ad alios ubique dominantes barbaros migrant. См. также А. Р. Корсунский. Движение багаудов. ВДИ, 1957, No 4, стр. 79-80.
      13 В сб. "II passagio dall'antichita al medioevo in occidente", pp. 437-438, 440.
      14 См. А. Р. Корсунский. Ук. соч., стр. 79-80.
      15 См. также ответ С. Маццарино на выступление К. Санчес-Альборноса. S. Mazzarino. Op. cit., р. 439.
      16 См. выше, стр. 145-146, след.
      17 CEur., 277; LVis., X, 2, 2.
      18 LRVis, PS, V, 3, 1 I; LRVis., CTh., IX, 23, 1 I. Cp. LRVis, PS, V, 31, 1.
      19 LVis., VI, 1, 1; VII, 4, 2; IX, 2, 8 W.
      20 Johann. Biclar. Chron., с. 213 (а. 572): Leovegildus Rex Cordubam civitatem diu Gothis rebellem nocte occupat et caesis hostibus propriam facit multasque urbes et castella interfecta rusticorum multitudine in Gothorum dominium revocat; ibid., p. 215 (а. 577): Leovegildus rex Orospedam ingreditur et civitates atque castella eiusdem provinciae occupat et suam provinciam facit et non multo post inibi rustici rebellantes a Gothis opprimuntur et post haec integra a Gothis possidetur Orospeda.
      21 LVis., V, 4, 17.
      22 CEur., 277: Sortes Gothicas et tertias Romanorum, quae intra L annis non fuerint revocate, nullo modo repetantur. Similiter de fugitivis, qui intra L annos inventi non fuerint, non liceat eos ad servitium revocare. Cp. LBurg., 79, 5.
      23 Саssiоd. Variae, III, 48.
      24 LVis.. IX, 1, 21 Egica.
      25 LVis.. VIII, 1, 3: Qui ad faciendam cedem turbas congregaverit, aut qui seditionem alteri, unde contumelium corporis sentiat, fecerit vel faciendam incitaverit aut preceperit, mox iudex facti crimen agnoverit, eum conprehendere non moretur; ita ut caput huius sceleris, infamia notatus, extensus publice coram iudice LX flagella suscipiat et omnes, qui cum eo venerint vel quid fecerint, nominare cogatur, ut si in eius patrocinio non sunt, unusquisque ingenuorum quinquagena flagella suscipiat. Servi autem huius criminis socii, si alterius domini sunt, singuli in conventu publico ad aliorum terrorem extensi coram iudice ducentenos hictus accipiant flagellorum.
      26 LVis., II, 1, 6 Recces.: Quemcumque vero aut per tumultuosas plebes... adeptum esse constiterit regni fastigia... et anathema fiat...; Conc. Tolet. VIII, can. 10: ...non forinsecus, aut conspiratione paucorum, aut rusticarum plebium seditioso tumultu.
      27 F. Dahn. Op. cit., Bd. VI, S. 175; M. Torres. Lecciones.., vol. II, pp. 176-177.
      28 Так, очевидно, крестьянские восстания, происходившие в правление Леовигильда, побудили III Толедский собор принять постановление, чтобы судья и прокураторы не отягощали жителей поборами, а взимая их, руководствовались бы соответствующими указаниями провинциальных церковных соборов (Conc. Tolet. III, can. 18).
      29 Johan. Biclar. Chron., а. 581: Leovegildus rex partem Vasconiae occupat et civitatem, quae Victoriacum nuncupatur, condidit. После того как Свинтила нанес баскам поражение, они покорились готскому королю: Isid. Hist. Goth., 62: ...obsides darent, Ologicus civitatem Gothorum stipendiis suis et laboribus conderent, pollicentes eius regno dicionique parere et quicquid imperaretur efficere.
      30 Jоhаn. Вiсlar. Chron., а. 581; Isid. Hist. Goth., 54, 59, 62; La cronica Albeldense, p. 600. Фройю, восставшего против Реккесвинта, очевидно, поддерживали баски, которые в это же время вели военные действия против Вестготского королевства. См. Таiо. Sentent., col. 72; Contin. Hisp., 35-36.
      31 Conc. Tolet. XVII, can. 8.
      32 J. de lаs Саgigаs, Los mozarabes, t. I. Madrid, 1947, р. 45.
      33 La cronica Albeldense, р. 602: Eo regnante, serui dorninis suis contradicentes, eius industria capti in pristina sunt seruitute reducti. По сообщению другой хроники, восставшие были либертинами. Sеbаst. Chron., р. 486: ...cuius tempore libertini contra proprios dominos armas sumentes, tyrannice surrexerunt: sed principis industria superati, in servitutem pristinam sunt reducti.
      34 Conc. Tolet. IX, can. 13; Conc. Hisp. II, can. 8; Valer. De gen. monach., cap. 26.
      35 Conc. Emerit., can. 15: ...dicentes ex ea homines aliquos maleficium sibi fecisse...; LVis., VI, 5, 15 Egica; Conc. Tolet. XI, can. 6; VI, can. 10. В постановлении провинциального собора фигурирует некий либертин Елисей, который, оказывается, не только покушался на благополучие епископа, но проклял и саму церковь - его патронессу. Conc. Hisp. II, can. 8: ...ad contumaciae morbum transiliit, sicque per superbiam non solum eiusdem episcopi veneficiis artibus salutem laedere voluit, sed etiam patronam Ecclesiam libertatis immemor damnavit.
      36 LVis., VI, 5, 12 Ch.
      37 LVis., VI, 5, 13 Recces.
      38 Правда, Эгика, желая, очевидно, предотвратить дальнейшее обострение борьбы сервов против господ, снова ввел в Вестготскую правду закон Реккесвинта (LVis., VI, 5, 13 Egica).
      39 LVis., V, 4, 17; IX, 3, 1; IX, 3, 2; IX, 3, 3; Conc. Ilerd., can. 8.
      40 LVis., IX, 1, 8; IX, 1, 11; IX, 1, 14; IX, 1, 15 Antiqua emendata.
      41 Conc. Tolet. IV, can. 70; Conc. Tolet. VI, can. 9.
      42 Conc. Caesaraugust. III, can. 4. Характерно, что в одной из вестготских формул об освобождении серва епископом имеется особая оговорка, возбраняющая преемникам епископа нарушать этот акт освобождения (Form. Wis., No. 6).
      43 Conc. Hisp. I, can. 1, can. 2; Conc. Tolet. IV, can. 67, can. 68; Conc. Emerit., can. 21.
      44 Х Толедский собор рассматривал дело о завещании епископа Рицимера, который, как заявил его преемник епископ Фруктуоз, якобы отпустил многих сервов на свободу, сделал щедрые дары либертинам и тем самым резко сократил доходы церкви. Собор принял решение о мерах, необходимых для того, чтобы церковь сохранила свои доходы. Вопрос же о либертинах и их имуществе был передан на усмотрение самого Фруктуоза. Он должен был решить, следует ли оставить в силе распоряжение Рицимера об освобождении сервов и наделении их имуществом (см. Conc. Tolet. X, aliud decretum).
      45 Edictum Ervigii regis de tributis.., p. 479.
      46 LVis., X, 1, 13.
      47 LVis., X, 1, 11.
      48 Sulp. Sever. Dial. III, 11, 5.
      49 Об истории присциллианства см. M. Menendez Pelayo. Historia de los heterodoxos espanolos, t. I, Madrid, 1880; П. А. Прокошев. Присциллиан и присциллианисты. Казань, 1900; Е. Babut. Priscillien et le priscillianisme. Paris, 1908.
      50 Взгляды присциллианистов на Троицу неоднократно предавались анафеме католической церковью. Conc. Bracar. I. Ср. Epist. Leonis ad Thuribium I. Contra Priscillianistas qui sanctum Trinitatem non personis, sed tantum nominibus distinguunt, р. 716. Ср. A. dAles. Priscillien et lEspagne chretienne a la fin du IV-e siecle. Paris, 1936, р. 122.
      51 Conc. Tolet. I, Regula fidei catholicae, 13.
      52 Ibid., 6.
      53 Противопоставляя ортодоксальное учение о природе Христа взглядам присциллианистов, I Толедский собор отмечал; ...nec imaginarium corpus aut phantasmatis alicuis in eo fuisse, sed solidum atque verum, hunc et esurisse, et sitisse, et doluisse, et flevisse, et omnes corporis injurias pertulisse...
      54 Conc. Bracar. I, can. 7.
      55 Conc. Tolet. Regula, 1, 9; can. 10, 11, 15; Conc. Bracar. I, can. 5, 9.
      56 Conc. Tolet. I, Regula, 16, 17; Conc. Bracar. I, can. 11, 14.
      57 F. Paret. Priszillianus. Ein Reformator des vierten Jahrhunderts. Wurzburg, 1891, SS. 106-108.
      58 С. Torres. Priscilliano "doctor itinerante, brillante superficialidad". CEG, XXVII, 1954, р. 77.
      59 Соответствующие цитаты из их сочинений приведены в упомянутой работе Э. Бабю.
      60 Priscill. Tract., II, 51-52; F. Paret. Op. cit, SS. 106-108.
      61 Conc. Tolet. I. Mansi, t. III, p. 1004.
      62 См. К. Kunstle. Antipriszilliana. Freiburg und Breisgan, 1905, S. 23.
      63 CSEL, t. XVIII, p. 153. Э. Бабю предполагал, правда, что Орозий процитировал не письмо Присциллиана, а какое-то манихейское произведение.
      64 Priscill., tract. III: Liber de fide et de apocryphis.
      65 F. Paret. Op. cit., SS. 286-287.
      66 Conc. Caesaraug. I, can. 7.
      67 Conc. Tolet. I. Mansi, t. III, p. 1006; ср. Priscillianus. Canones, can. XL; Conc. Caesaraug. I, can. 4.
      68 S. Leonis. Epist. XV, can. 15, р. 688. Один из канонов Присциллиана (компендиум посланий апостола Павла), согласно которому члены христианской общины должны обращаться со своими делами не в государственные суды, а в церковные (сап. XLVI), проникнут, по мнению Ф. Парэта, духом раннехристианской церкви. Имеется в виду установка на то, чтобы передавать все дела на суд общины верующих (см. F. Paret. Op. cit, S. 33).
      69 Conc. Bracar. III, can. 1; см. M. Menendеz Реlауо. Ор. cit., pp. 142-143.
      70 Conc. Caesaraugust. I, can. 2.
      71 S. Philastr. Liber de haeresibus, LXXXIV. Abstinentes. Sunt in Gallis et Hispanis, et Aquitania veluti abstinentes qui et Gnosticorum et Manichaeorum particulam perniciosissimam aeque secuntur, eademque non dubitant praedicare separantes persuasionibus conjugia hominum et escarum abstinentiam promittentes. В то же время присциллианисты допускали внебрачное сожительство с женщинами. См. К. Kunstle. Ор. cit., S. 39.
      72 Sulp. Sever. Dial. III, 11, 5: ...etenim solis oculis judicabatur, cum quis pallore potius aut veste, quam fide haereticus aestimaretur. Cp. CTh., XVI, 5, 40: ...Huic itaque hominum generi nihil ex legibus sit commune cum ceteris.
      73 Conc. Tolet. I; Mansi, t. III, col. 1006: ...habentes hanc fiduciam, quod cum illis propemodum totius Gallaeciae sentiret plebium multitudo. В начале V в. Сульпиций утверждал, что Присциллиан... multos nobilium pluresque populares auctoritate persuadendi et arte blandiendi aplicuit in societatem. Sulp. Sever. Hist. sacra, II, 46.
      74 Leon. Epist. XV, c. 5: Quae vero illic aut quanta pars plebium a contagione pestis huius aliena est... (col. 680).
      75 Conc. Bracar. I, 1. J. Vives. Conc., p. 66: ...ne quis tamen aut per ignorantiam aut aliquibus, ut assolet, scribturis deceptus apocryfis aliqua adhuc ipsius erroris pestilentia sit infectus, manifestius ignaris hominibus declaretur quia in ipsa extremitate mundi et in ultimis huius provinciae regionibus constituti aut exiguam aut репе nullam rectae eruditionis notitiam contingerunt. Интересно, что гораздо позднее в феодальной Франции XII-XIII вв. еретики в изображении церковных писателей - это simplices et pauperes homines, illiterati, idiotae. См. H. Grundmann. Literatus - illiteratus. AKG. Band. XL, H. I, SS. 54-57.
      76 Sulpic. Sever. Hist. sacra. II, 46.
      77 Leon. Epist. XV, c. 3 (col. 680).
      78 Sulpic. Sever. Hist. sacra. II, 51: Ceterum Priscilliano occiso non solum non repressa est haeresis, quae illo auctore proruperat, sed confirmata, latius propagata est...
      79 Cod. Theod. XVI. 5, 40 (407 г.); XVI, 5, 43 (408 г.); XVI, 5, 48 (410 г.); XVI, 5, 59 (423 г.); XVI, 5, 65 (428 г.); Nov. Valent. XXXV (445 г.). Заслуживает внимания, что наряду с донатистами, манихеями и некоторыми другими сектами имперское законодательство относило присциллианистов к числу наиболее опасных еретиков (см. CTh., XVI, 5, 65).
      80 Oros. Op. cit., р. 152: Dilacerati gravius a doctoribus pravis quam a cruentissimis hostibus sumus.
      81 Leon. Epist. XV.
      82 Turrib. Epist. (Idacioet Ceponio episcopis), c. 2.
      83 Hydat. Chron., 130.
      84 Ibid., 135.
      86 Убийство епископа Льва в 449 г. в Тириассоне во время пребывания там отряда багаудов - событие, о котором нам слишком мало известно, чтобы делать какие-нибудь выводы о совместных выступлениях багаудов и присциллианистов. Обращает на себя внимание, что Идасий, рассказывающий о тех и о других, не усматривает никакой связи между ними, которую он не преминул бы подчеркнуть, если бы для этого имелись хоть какие-либо основания. Августин ведь всячески выпячивал близость донатистов к агонистикам.
      86 LRVis., NVal., II, 1.
      87 LRVis., N. Theod. III, 1.
      88 Архиепископ Толедо Монтан в письме, относящемся к 30-м годам VI в., особо выделяет заслуги некоего Турибия в искоренении ереси присциллианистов и язычества в районе Паленсии (в северной Испании). См. Mansi, t. VIII, р. 788.
      89 Conc. Bracar. I. Praefatio.
      90 Conc. Bracar. I (Proposita contra Priscillianam haeresem capitula).
      91 Conc. Bracar. II, can. 67, 42, 57. На заключительном заседании собора митрополит потребовал, чтобы епископы объявили о решениях, принятых в Бракаре, в своих диоцезах и отлучили бы от церкви всех клириков и монахов, зараженных присциллианистской ересью. См. Mansi, t. IX, р. 773.
      92 LVis., XII. 2, 2 Ch.: De omnium heresum erroribus abdicatis.
      93 Интересно отметить, что присциллианистские прологи к четырем Евангелиям нашли отражение в некоторых Евангелиях школы Ады во Франкском королевстве (IX в.). См. R. M. Walker. Illustrations to the Priscillian Prologues in the Gospel Manuscripts of the Carolingian Ada School. The Art Bulletin, 1948, March, v. XXX, pp. 1-10.
      94 В актах VII Толедского собора в 646 г. говорится, что лишь наиболее достойные и ученые монахи могут жить вне монастырей. Всех же недостаточно добродетельных и ученых, и тех, кто бродят по стране, епископы должны принудить поселиться в монастырях.
      95 М. Menendez Реlауо. Ор. cit., pp. 168-170.
      96 Conc. Hisp. II, can. 12; De quodam Acephalorum episcopo, can. 13; Conc. Tolet. XIV, can. 8, 9; см. М. Menendеz Pelayo. Ор. cit., pp. 199-200; "Historia de Espana", dir. роr R. Menendez Pidal, t. III, p. 271.
      97 К. Маркс и Ф. Энгельс. Соч., т. 7, стр. 361.
      ГЛАВА VIII
      1 CEur., 277.
      2 Сидоний Аполлинарий обвинял римского префекта претория Галлии - Сероната в том, что он римским законам предпочитает готские. Apoll. Sidon., II, 1: ...leges Theodosianas calcans, Theodoricianasque praeponens.
      3 Hydat. Chron., 193 (а. 459); 197 (а. 459); 201 (а. 460); Chronica Gallica, 652, 653.
      4 Ароll. Sidоn. Epist. IV, 22, 3; VIII, 9, 5.
      5 Greg. Turon. Hist. II, 20: Eoricus autem Gothorum rex Victorium ducem super septem civitatis praeposuit anno XIV. regni sui.
      6 Ароll. Sidon. Epist. I, 2, 9: ...redeunt pulsantes, redeunt summoventes, ubique litigiosus fremit ambitus. К вестготскому королю обращаются знатные галло-римляне с просьбой вернуть им земли, захваченные готами. Ibid., VIII, 9, 1; 2.
      7 CEur., 277: ...libram auri cui rex iusserit coactus exsolvat.
      8 Codicis Euriciani leges ex lege Baiuvariorum restitutae, No. 1.
      9 Iord. Getica, 216. См. Apoll. Sidоn. Epist., I, 2.
      10 Cod. Euric. leges restitut, No. 14.
      11 Ibid., No. 2.
      12 Salv. De gubern. Dei V, 36: Gothi... subiectos tributis non premunt; Сassiоd. Variae V, 39, 13.
      13 Apoll. Sidon. Epist., I, 2, 4 (о дворе Теодориха I): circumstitit sellam comes Armiger; pellitorum turba satellitum ne absit, admittitur, ne obstrepat, eliminatur sicque pro floribus immurmurat exclusa a velis inclusa cancellis.
      14 Е. Delaruellе. Toulouse - capitale Wisisgothique et son rempart. "Annales du midi", t. 67, 1955, fasc. 3, pp. 211-221.
      15 Ароll. Sidоn. Epist., VIII, 3, 3.
      16 Commonitorium Alarici regis, MGH, Legum sectio I, t. I, pp. 465-467.
      17 Двор Эйриха иногда находился в Бордо. См. Ароll. Sidon. Epist. VIII, 9; Paul. Pell. Eucharist., vers. 501-514.
      18 CEur., 322 (comes civitatis); CEur., 304 (territorium civitatis).
      19 Iоrd. Getica, 233. Ср. Iord. Get. 190.
      20 Greg Turon. Hist, II, 20; Chronica Gallica, 652-653.
      21 O. Seeck. Comites. PRE, Bd. III, SS. 631-642; H. Вrunner. Op. cit, Bd. II, SS. 220-221.
      22 Apoll. Sidon. Epist. VII, 2, 5. Cp. Hуdat. Chron., 170 (а. 456); 217 (а. 462 - 463).
      23 Еще во время пребывания вестготов в Италии Атаульф, впоследствии вестготский король, получил от Аттала звание comes domesticorum equitum. Zоsim. Hist. nova, VI, 7; Sozom. Hist. eccles. IX, 8.
      24 LVis., IX, 2, 1; IX, 2, 3; IX, 2, 4. Можно предположить, что эти Antiquae Вестготской правды, отражающие первоначальную воинскую систему варваров, соответствуют и отношениям, характерным и на рубеже V-VI вв.
      25 CEur., 322; LVis., VII, 1, 5. Ср. LVis., III, 4, 17.
      26 Судья, например, заботится о том, чтобы дети, оставшиеся без отца, не лишались своего имущества вследствие злоупотреблений их матери. Получив соответствующую жалобу, судья напоминает ей (commoneat), что она не имеет права тратить это имущество (CEur., 322). Он расторгает браки, заключенные между близкими родственниками (nuptias incestas). Codic. Euric. leges restitutae, No. 2. Местные судьи (locorum iudices) оценивают размеры компенсации, которая должна быть выплачена покупателю, если он оказывается вынужденным вернуть приобретенную вещь ее прежнему владельцу (CEur., 289).
      27 Codicis Euriciani leges restitutae, No. 1: ludex si accepta pecunia male iudicaverit...
      28 CEur., 322.
      29 Ароll. Sidоn. Carm. VII, v. 452 sq.
      30 Apoll. Sidon. Carm. VII, v. 452 sq.: ...luce nova veterum coetus de more Getarum contranitur...
      31 Hуdat. Chron., 243 (а. 467).
      32 Ароll. Sidоn. Carm. VII, v. 459.
      33 Ibid., v. 486 sp.: Prorumpit ab omni murmur concilio fremitusque et proelia damnans seditiosa ciet concordem tumultum; Iоrd. Getica, 190: ...adclamant responso comites duci, laetus sequitur vulgus.
      34 В 451 г. народное собрание рассматривало предложение имперского правительства о союзе против Аттилы (Iоrd. Getica, 188-190), в 455 г. - вопрос о мире с империей. Apoll. Sidon. Carm. VII, v. 486-488.
      35 Iord. Getica, 215: At Gothi Theodorito adhuc iusta solventes armis insonantibus regiam deferunt maiestatem fortissimusque Thorismud bene gloriosos manes carissimi patris, ut decebat filium patris exequias prosecutus...
      36 Hуdat. Chron., 243; Isid. Hist. Goth., 35.
      37 Эти термины отсутствуют в фрагментах кодекса Эйриха и встречаются лишь в правде. LVis., III, 4, 17; VI, 2, 4 Ch.; VII, 2, 6; VIII, 1, 3; VIII, 4, 14; VIII, 5, 6 R; IX, 2, 2.
      38 CEur., 274: Si quis autem dum arat vel plantat vineam, terminum casu, non volumtate evellerit, vicinis praesentibus restituat terminum et nullum damnum patiatur.
      39 CEur., 276: Cum autem proprietas fundi nullis certissimis signis aut limitibus probatur, quid debeat ovservari, eligat inspectio iudicantium, quos partium consensus elegerit. Cp. CEur., 275.
      40 LVis., X, 1, 3: Si plures fuerint in divisione consortes quod а multis vel melioribus iuste constitus est, a paucis vel deterioribus non convenit aliquatenus inmutari.
      Этот закон, известный нам как Antiqua Вестготской правды, учитывает уже не только мнение большинства, но и "лучших". Вероятно, в V в. решающее значение имела все же позиция большинства общинников. Ср. LVis., X, 1, 8: Sed quod a parentibus vel a vicinis divisum est, posteritas inmutare non temtet.
      41 LVis., VIII, 4, 14; VIII, 5, 6 Recces.
      42 LVis., III, 4, 17; VI, 2, 4 Ch.; VII, 2, 6; VIII, 1, 3; IX, 2, 2.
      43 Conventus publicus, выступающий позднее как concilium, concejo, выполнял судебные функции и в период реконкисты. Е. Нinojosa. Origen del regimen municipal en Leon у Castilla. Estudios sobre la historia del derecho espanol. Madrid, 1903, pp. 18-20.
      44 См. G. Wаitz. Deutsche Verfassungsgeschichte, Bd. II, 2. Graz, 1953, S. 143. Закон Эйриха, касающийся спора о границах римского имения, предполагает, что римские и готские земледельцы по соглашению избирают третейских судей. CEur., 276.
      45 CEur., 275. Ср. LVis., X, 3, 4 Recces.
      46 CEur., 276: Nullus novum terminum sine consorte partis alterius aut sine inspectore constituat. Cp. LVis., X, 3, 5.
      47 См. А. И. Неусыхин. Возникновение зависимого крестьянства, стр. 348.
      48 Короли у свевов избирались. См. Hydаt. Chron., 181. Им, т. е. королям, принадлежала высшая военная власть, руководство внешними сношениями. Христианство было принято свевами лишь в середине V в. Римляне в городах сохранили свои учреждения. См. L. Sсhmidt. Geschichte der deutschen Stamme bis zum Ausgange der Volkerwanderung. 2. Abth. Die Geschichte der Westgermanen, SS. 231-233; W. Reinhardt. Historia general., pp. 64-68.
      49 См. Нуdаt. Chron., 163 (а. 455). Ср. Ароll. Sidоn. Carm. VII, v. 486-521. Римское правительство, в свою очередь, подчеркивало, что считает Вестготское королевство частью империи. См. Iоrd. Getica, 188: auxiliamini etiam rei publicae, cuius membrum tenetis.
      50 Iоrd. Getica, 237; Ароll. Sidоn. Epist., VII, 6.
      51 Сидоний Аполлинарий, сам долго боровшийся против расширения владычества варваров в Галлии, в то же время называл вестготского короля Теодориха оплотом римлян. Romanae columen salusque gentis. Apoll. Sidon. Carm. XXIII, v. 71. Эннодий писал о "железном господстве" (ferrea dominatio) Эйриха. Еnnоd., 80.
      52 Проявлением этих противоречий было сохранение арианства у готов до 589 г., у свевов - до 561 г., сохранение принципа личного права вплоть до VII в., запрещение смешанных браков, отмененное лишь в VI в.
      53 См. выше, стр. 162-163, 244-245.
      54 LVis., X, 1, 16: Ut, si Goti de Romanorum tertiam quippiam tulerint, iudice insistente Romanis cuncta reforment. Данный закон, как полагал К. Цеймер, взят из кодекса Эйриха. См. MQH, Leges, t. I, р. 389, n. 1.
      55 LRVis., CTh., I, 6, 4.
      56 LRVis., CTh., I, 6, 4 (iudices provinciarum); I, 11, 2 I; ibid., III, 11, 1 I: si aliquis de his iudicibus qui provincias administrant vel etiam his, quibus civitates vel loca commissa sunt...

  • Страницы:
    1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24